Real decreto-lei 21/2020
Do 9 de xuño, de medidas urxentes de prevención, contención e coordinación para facer fronte á crise sanitaria ocasionada polo COVID-19

Ten por obxecto establecer as medidas urxentes de prevención, contención e coordinación necesaria para facer fronte á crise sanitaria ocasionada polo COVID-19 e previr posibles rexermoles, con vistas á superación da fase III do Plan para a Transición cara a unha Nova Normalidade por parte dalgunhas provincias, illas e unidades territoriais e, eventualmente, a expiración da vixencia do estado de alarma declarada polo Real decreto 463/2020, do 14 de marzo, polo que se declara o estado de alarma para a xestión da situación de crise sanitaria ocasionada polo COVID-19, e as súas prórrogas.

Será de aplicación en todo o territorio nacional, aínda que as disposicións dos capítulos II a VII e a disp. Ad. Sexta só será de aplicación aos territorios que superasen a fase III do Plan para a Transición cara a unha Nova Normalidade, e en que quedasen sen efecto todas as medidas do estado de alarma. 

Unha vez finalizada a prórroga do estado de alarma as medidas contidas nos capítulos II, III, IV, V, VI e VII e na disposición adicional sexta serán de aplicación en todo o territorio nacional ata que o Goberno declarede maneira motivada e de acordo coa evidencia científica dispoñible, previo informe do Centro de Coordinación de Alertas e Emerxencias Sanitarias, a finalización da situación de crise sanitaria ocasionada polo COVID-19, previa consulta das CCAA.

1. Con carácter excepcional e cando así requírano motivos de extraordinaria gravidade ou urxencia, a Administración Xeral do Estado promoverá, coordinará ou adoptará de acordo coas súas competencias cantas medidas sexan necesarias para asegurar o cumprimento do que se dispón neste real decreto-lei, coa colaboración das CCAA.

2. Corresponderá aos órganos competentes da Administración Xeral do Estado, das CCAA e das entidades locais, as funcións de vixilancia, inspección e control do correcto cumprimento das medidas establecidas neste Real decreto-lei.

1. As persoas de seis anos de agora en diante quedan obrigadas ao uso de máscaras nos seguintes supostos:

Na vía pública, en espazos ao aire libre e en calquera espazo pechado de uso público ou que se encontre aberto ao público, sempre que non resulte posible garantir o mantemento dunha distancia de seguridade interpersoal de, polo menos, 1,5 metros. 

Nos medios de transporte aéreo, marítimo, en autobús, ou por ferrocarril, así como nos transportes públicos e privados complementarios de viaxeiros en vehículos de ata nove prazas, incluído o condutor, se os ocupantes dos vehículos de turismo non conviven no mesmo domicilio. 

2. Non será esixible o uso de máscara para as persoas que presenten algún tipo de enfermidade ou dificultade respiratoria que poida verse agravada polo uso da máscara ou que, pola súa situación de discapacidade ou dependencia, non dispoñan de autonomía para tirarse a máscara, ou ben presenten alteracións de conduta que fagan inviable a súa utilización. 

Tampouco será esixible no caso de exercicio de deporte individual ao aire libre, nin nos supostos de forza maior ou situación de necesidade ou cando, pola propia natureza das actividades, o uso da máscara resulte incompatible.

3. A venda unitaria de máscaras cirúrxicas que non estean empaquetadas individualmente só poderase realizar nas oficinas de farmacia.

1. Sen prexuízo do cumprimento da normativa de prevención de riscos laborais e do resto da normativa laboral que resulte de aplicación, o titular da actividade económica ou, se é o caso, o director dos centros e entidades, deberá: 

a) Adoptar medidas de ventilación, limpeza e desinfección axeitadas ás características e intensidade de uso dos centros de traballo.

b) Pór a disposición dos traballadores auga e xabón, ou xeles hidroalcohólicos ou desinfectantes con actividade virucida, autorizados e rexistrados polo Ministerio de Sanidade para a limpeza de mans.

c) Adaptar as condicións de traballo, incluída a ordenación dos postos de traballo e a organización das quendas, así como o uso dos lugares comúns de xeito que se garanta o mantemento dunha distancia de seguridade interpersoal mínima de 1,5 metros entre os traballadores. Cando iso non sexa posible, deberá proporcionarse aos traballadores equipos de protección axeitada ao nivel de risco.

d) Adoptar medidas para evitar a coincidencia masiva de persoas, tanto traballadores como clientes ou usuarios, nos centros de traballo durante as franxas horarias de previsible maior afluencia.

e) Adoptar medidas para a reincorporación progresiva de forma presencial aos postos de traballo e a potenciación do uso do teletraballo cando pola natureza da actividade laboral sexa posible.

2. As persoas que presenten síntomas compatibles con COVID-19 ou estean en illamento domiciliario debido a un diagnóstico por COVID-19 ou que se encontren en período de corentena domiciliaria por ter contacto estreito con algunha persoa con COVID-19 non deberán acudir ao seu centro de traballo. 

3. Se un traballador empezase a ter síntomas compatibles coa enfermidade, contactarase decontado co teléfono habilitado para iso pola comunidade autónoma ou centro de saúde correspondente, e, se é o caso, cos correspondentes servizos de prevención de riscos laborais. De maneira inmediata, o traballador colocarase unha máscara e seguirá as recomendacións que se lle indiquen, ata que a súa situación médica sexa valorada por un profesional sanitario.

A administración sanitaria competente garantirá que se adoptan as medidas organizativas, de prevención e hixiene para asegurar o benestar dos traballadores e os pacientes. Garantirá a dispoñibilidade dos materiais de protección necesaria nas situacións pertinentes, a limpeza e desinfección das áreas utilizadas e a eliminación de residuos, así como o mantemento axeitado dos equipos e instalacións.

Unicamente destacar que os fabricantes e os titulares de autorizacións de comercialización de medicamentos, produtos sanitarios e produtos necesarios para a protección da saúde deberán establecer as medidas necesarias e habilitar os protocolos que permitan garantir o abastecemento dos medicamentos que determine o titular do Enderezo da Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios aos centros e servizos sanitarios de acordo coas súas necesidades. Así mesmo, as devanditas medidas deberán asegurar o abastecemento suficiente durante períodos vacacionais e fins de semana.

1. Declaración obrigatoria de COVID-19 (Art. 22) 

O COVID-19 é unha enfermidade de declaración obrigatoria urxente, para os efectos do previsto no Real decreto 2210/1995, do 28 de decembro, polo que se crea a rede nacional de vixilancia epidemiolóxica.

2. Obriga de información (Art. 23)

1. Establécese a obriga de facilitar á autoridade de saúde pública competente todos os datos necesarios para o seguimento e a vixilancia epidemiolóxica do COVID-19 que lle sexan requiridos por esta, no formato axeitado e de forma dilixente, incluídos, se é o caso, os datos necesarios para a identificación persoal. 
2. Esta obriga establecida é de aplicación ao conxunto das administracións públicas, así como a calquera centro, órgano ou axencia dependente destas e a calquera outra entidade pública ou privada cuxa actividade teña implicacións na identificación, diagnóstico, seguimento ou manexo dos casos COVID-19. 
3. En particular, será de aplicación a todos os centros, servizos e establecementos sanitarios e servizos sociais, tanto do sector público como do privado, así como aos profesionais sanitarios que traballan neles. 

 3. Detección e notificación (Art. 24)

1. Os servizos de saúde das CCAA garantirán que, en todos os niveis da asistencia, e de forma especial na atención primaria de saúde, a todo caso sospeitoso de COVID-19 se lle realizará unha proba diagnóstica por PCR ou outra técnica de diagnóstico molecular, así que sexa posible desde o coñecemento dos síntomas, e que toda a información derivada transmítase en tempo e forma segundo establézase pola autoridade sanitaria competente.
2. As autoridades sanitarias das CCAA comunicarán ao Ministerio de Sanidade a información de casos e brotes segundo establézase nos protocolos aprobados no seo do Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde.
3. Os protocolos de vixilancia aprobados no seo do Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde serán de aplicación obrigatoria en todo o territorio nacional, sen prexuízo de que as CCAA e as cidades de Ceuta e Melilla poidan adaptaros ás súas respectivas situacións, mantendo sempre os obxectivos mínimos acordados.
4. Nos protocolos incluiranse as definicións necesarias para garantir a homoxeneidade da vixilancia, as fontes de información, as variables epidemiolóxicas de interese, o circuíto de información, a forma e periodicidade de captación de datos, a consolidación e a análise da información.

4. Comunicación de datos polos laboratorios (Art. 25) 

Os laboratorios, públicos e privados, autorizados en España para a realización de probas diagnósticas para a detección de SARS-CoV-2 mediante PCR ou outras probas moleculares deberán remitir diariamente ao Ministerio de Sanidade e á autoridade sanitaria da comunidade autónoma en que se encontren os datos de todas as probas realizadas a través do Sistema de Información establecida pola administración respectiva.

5. Provisión de información esencial para a rastreabilidade de contactos (Art. 26)

Os establecementos, medios de transporte ou calquera outro lugar, centro ou entidade pública ou privada en que as autoridades sanitarias identifiquen a necesidade de realizar rastreabilidade de contactos, terán a obriga de facilitar ás autoridades sanitarias a información de que dispoñan ou que lles sexa solicitada relativa á identificación e datos de contacto das persoas potencialmente afectadas. 

6. Protección de datos de carácter persoal (Art.27) 

1. O tratamento da información de carácter persoal que se realice como consecuencia do desenvolvemento e aplicación do presente real decreto-lei farase de acordo ao que se dispón no Regulamento (UE) 2016/679 do Parlamento Europeo e do Consello, do 27 de abril de 2016, relativo á protección das persoas físicas no que fai ao tratamento de datos persoais e á libre circulación destes datos e polo que se derroga a Directiva 95/46/CE, na Lei Orgánica 3/2018, do 5 de decembro, de Protección de Datos Persoais e garantía dos dereitos dixitais, e no que se establece nos artigos oito.1 e vinte e tres da Lei 14/1986, do 25 de abril, Xeral de Sanidade. En particular, as obrigas de información aos interesados relativas aos datos obtidos polos suxeitos incluídos no ámbito de aplicación do real decreto-lei axustaranse ao que se dispón no artigo 14 do Regulamento (UE) 2016/679 do Parlamento Europeo e do Consello, do 27 de abril de 2016, tendo en conta as excepcións e obrigas previstas no seu apartado 5. 
2. O tratamento terá por finalidade o seguimento e vixilancia epidemiolóxica do COVID-19 para previr e evitar situacións excepcionais de especial gravidade, atendendo a razóns de interese público esencial no ámbito específico da saúde pública, e para a protección de intereses vitais dos afectados e doutras persoas físicas ao abeiro do que se establece no Regulamento (UE) 2016/679 do Parlamento Europeo e do Consello, do 27 de abril de 2016. Os datos solicitados serán utilizados exclusivamente con esta finalidade. 
3. Os responsables do tratamento serán as CCAA e o Ministerio de Sanidade, no ámbito das súas respectivas competencias, que garantirán a aplicación das medidas de seguridade preceptiva que resulten da correspondente análise de riscos, os devanditos tratamentos serán realizados por administracións públicas obrigadas ao cumprimento do Esquema Nacional de Seguridade.

As administracións competentes velarán por garantir a suficiente dispoñibilidade de profesionais sanitarios con capacidade de reorganización dos mesmos de acordo coas prioridades en cada momento. As autoridades sanitarias das CCAA deben ter plans de continxencia que garantan a capacidade de resposta e a coordinación entre os servizos de Saúde Pública, atención primaria e atención hospitalaria.

Os centros de atención primaria e hospitalaria, de titularidade pública ou privada, deben contar con plans internos para facer fronte á xestión de situacións de emerxencia relacionada con COVID-19. Estes plans deberán incluír tamén as actuacións específicas para a volta á normalidade. (art. 29).

As CCAA deberán remitir ao Ministerio de Sanidade a información sobre a situación da capacidade asistencial e de necesidades de recursos humanos e materiais, nos termos que se establezan polo titular da Dirección Xeral de Saúde Pública, Calidade e Innovación do Ministerio de Sanidade, previa consulta ás CCAA.

Establécense outra serie de medidas que unicamente enumeramos:

1. Centros docentes.
2. Servizos sociais.
3. Establecementos comerciais.
4. Hoteis e aloxamentos turísticos.
5. Actividades de hostalaría e restauración.
6. Equipamentos culturais, espectáculos públicos e outros actividades recreativas.
7. Instalacións para as actividades e competicións deportivas.
8. Medidas transporte público
9. Controis sanitarios e operativos en aeroportos xestionados pola Aena.
10. Sanidade exterior en portos de interese xeral.

1. O incumprimento das medidas de prevención e das obrigas establecidas neste real decreto-lei, cando constitúan infraccións administrativas en saúde pública, será sancionado nos termos previstos no título VI da Lei 33/2011, do 4 de outubro, Xeral de Saúde Pública. 
2. A vixilancia, inspección e control do cumprimento das devanditas medidas, así como a instrución e resolución dos procedementos sancionadores que procedan, corresponderá aos órganos competentes do Estado, das CAA e das entidades locais no ámbito das súas respectivas competencias. 
3. O incumprimento da obriga de uso de máscaras será considerada infracción leve para os efectos do previsto no artigo 57 da Lei 33/2011, do 4 de outubro, e sancionado con multa de ata cen euros.

1. Ata o momento que se declare a citada finalización, cando exista unha situación excepcional sanitaria, co fin de protexer a saúde pública, ou ben cando a situación clínica, de dependencia, vulnerabilidade, risco ou de distancia física do paciente aos centros indicados nos parágrafos b) e c) do artigo 3.6 do texto refundido da Lei de garantías e uso racional dos medicamentos e produtos sanitarios así requírao, os órganos, ou autoridades competentes da xestión da prestación farmacéutica das CCAA poderán establecer as medidas oportunas para a dispensación de medicamentos en modalidade non presencial, garantindo a óptima atención coa entrega, se procede, dos medicamentos en centros sanitarios ou, en establecementos sanitarios autorizados para a dispensación de medicamentos próximos ao domicilio do paciente, ou no seu propio domicilio. 
2. A subministración dos medicamentos ata o lugar de destino, así como o seguimento farmacoterapéutico será responsabilidade do servizo de farmacia dispensador. O transporte e entrega do medicamento deberá realizarse de maneira que se asegure que non sofre ningunha alteración nin mingua da súa calidade.

1. Modificación Artigo 65. Actuacións coordinadas en saúde pública e en seguridade alimentaria.

“1. A declaración de actuacións coordinadas en saúde pública corresponderá ao Ministerio de Sanidade, previo acordo do Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde, con audiencia das comunidades directamente afectadas, agás en situacións de urxente necesidade, en cuxo caso tomaranse as medidas que sexan estritamente necesarias e se lle informará de maneira urxente das medidas adoptadas.

2. A declaración de actuacións coordinadas obriga todas as partes incluídas nela e deberán encadrarse nalgún dos supostos seguintes:

1º. Responder a situacións de especial risco ou alarma para a saúde pública.

2º. Dar cumprimento a acordos internacionais, así como a programas derivados das esixencias da normativa emanada da Unión Europea, cando o seu cumprimento e desenvolvemento deba ser homoxéneo en todo o Estado.

Para a realización das actuacións coordinadas poderá acudirse, entre outros, aos seguintes mecanismos: 

a) Utilización común de instrumentos técnicos.

b) Coordinación e reforzo da Rede de Laboratorios de Saúde Pública.

c) Definición de estándares mínimos para a análise e intervención sobre problemas de saúde.

d) Reforzo dos sistemas de información epidemiolóxica para a toma de decisións e dos correspondentes programas de promoción, prevención e control de enfermidades, cando os seus efectos transcendan o ámbito autonómico.

e) Activación ou deseño de plans e estratexias de actuación para afrontar emerxencias sanitarias.

3. A declaración de actuacións coordinadas en materia de seguridade alimentaria corresponderá á Axencia Española de Seguridade Alimentaria e Nutrición, de acordo co que se establece na Lei 11/2001, do 5 de xullo.”

2. Novo artigo 65 bis:

“Artigo 65 bis. Achega de información ao Ministerio de Sanidade en situacións de emerxencia para a saúde pública.

Os órganos competentes en materia de saúde pública das comunidades autónomas deberán, no caso dunha situación de emerxencia para a saúde pública e sen prexuízo do que se establece no artigo 65 desta lei, achegar con carácter inmediato ao Ministerio de Sanidade a información epidemiolóxica e a relativa á capacidade asistencial que se requira e a identificación das persoas responsables da mesma, así como as medidas de prevención, control e contención adoptada polas comunidades autónomas e as entidades locais comprendidos no seu ámbito territorial, nos termos que se establezan polo Ministerio de Sanidade. Cando se trate das entidades locais, a devandita información será solicitada polo órgano competente en materia de saúde pública da correspondente comunidade autónoma, que deberá transmitira ao Ministerio de Sanidade.

En todo caso, o Ministerio de Sanidade convocará con carácter urxente o Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde para informar do actuado.”

Modificación do artigo 94.3: 

“3. O Goberno poderá regular o mecanismo de fixación dos prezos dos medicamentos e produtos sanitarios non suxeitos a prescrición médica, así como doutros produtos necesarios para a protección da saúde poboacional que se dispensen no territorio español, seguindo un réxime xeral obxectivo e transparente.

Cando exista unha situación excepcional sanitaria, co fin de protexer a saúde pública, a Comisión Interministerial de Prezos dos Medicamentos poderá fixar o importe máximo de venda ao público dos medicamentos e produtos a que se refire o parágrafo anterior polo tempo que dure a devandita situación excepcional. O procedemento para a fixación do importe máximo de venda ao público será acordado no seo da citada Comisión.”

1. Modificación do artigo 40.1 e 40.2 (Medidas extraordinarias aplicables ás persoas xurídicas de Dereito privado):

“1. Aínda que os estatutos non prevíseno, durante o período de alarma e, unha vez finalizado o mesmo, ata o 31 de decembro de 2020, as sesións dos órganos de goberno e de administración das asociacións, das sociedades civís e mercantís, do consello reitor das sociedades cooperativas e do padroado das fundacións poderán celebrarse por videoconferencia ou por conferencia telefónica múltiple, sempre que todos os membros do órgano dispoñan dos medios necesarios, o secretario do órgano recoñeza a súa identidade, e así expréseo na acta, que remitirá decontado aos enderezos de correo electrónico de cada un dos concorrentes. A mesma regra será de aplicación ás comisións delegadas e ás demais comisións obrigatorias ou voluntarias que tivese constituídas. A sesión entenderase celebrada no domicilio da persoa xurídica.

Aínda que os estatutos non prevíseno, durante o período de alarma e, unha vez finalizado o mesmo, ata o 31 de decembro de 2020, as xuntas ou asembleas de asociados ou de socios poderán celebrarse por vídeo ou por conferencia telefónica múltiple sempre que todas as persoas que tivesen dereito de asistencia ou quen represéntenos dispoñan dos medios necesarios, o secretario do órgano recoñeza a súa identidade, e así expréseo na acta, que remitirá decontado aos enderezos de correo electrónico.

Aínda que os estatutos non prevíseno, durante o período de alarma e unha vez finalizado o mesmo, ata o 31 de decembro de 2020, os acordos dos órganos de goberno e de administración das asociacións, das sociedades civís e mercantís, do consello reitor das sociedades cooperativas e do padroado das fundacións poderán adoptarse mediante votación por escrito e sen sesión sempre que o decida o presidente e deberán adoptarse así cando o solicite, polo menos, dous dos membros do órgano. A mesma regra será de aplicación ás comisións delegadas e ás demais comisións obrigatorias ou voluntarias que tivese constituídas. A sesión entenderase celebrada no domicilio social. Será de aplicación a todos estes acordos o que se establece no artigo 100 do Real decreto 1784/1996, do 19 de xullo, polo que se aproba o Regulamento do Rexistro Mercantil, aínda que non se trate de sociedades mercantís.”

2. Derrogación do artigo 42 (Suspensión do prazo de caducidade dos asentos do rexistro durante a vixencia do real decreto de declaración do estado de alarma).

«1. Se como consecuencia das medidas adoptadas polas autoridades competentes durante a vixencia do estado de alarma ou durante as fases de desescalada ou nova normalidade, os contratos subscritos polos consumidores e usuarios, xa sexan de compravenda de bens ou de prestación de servizos, incluídos os de tracto sucesivo, resultasen de imposible cumprimento, o consumidor e usuario terá dereito a resolver o contrato durante un prazo de 14 días desde a imposible execución do mesmo sempre que se manteña a vixencia das medidas adoptadas que motivasen a imposibilidade do seu cumprimento. A pretensión de resolución só poderá ser estimada cando non caiba obter da proposta ou propostas de revisión ofrecida por cada unha das partes, sobre a base da boa fe, unha solución que restaure a reciprocidade de intereses do contrato. As propostas de revisión poderán abarcar, entre outras, o ofrecemento de bonos ou vales substitutivos ao reembolso, que en todo caso quedarán sometidos á aceptación por parte do consumidor ou usuario. Con esta finalidade, entenderase que non cabe obter proposta de revisión que restaure a reciprocidade de intereses do contrato cando transcorrese un período de 60 días desde a solicitude de resolución contractual por parte do consumidor ou usuario sen que haxa acordo entre as partes sobre a proposta de revisión.”

“4. No suposto de que se trate de contratos de viaxe combinada, que fosen cancelados con motivo do COVID19, o organizador ou, se é o caso o retallista, poderán entregar ao consumidor ou usuario, previa aceptación por parte deste, un bono para ser utilizado dentro dun ano desde a finalización da vixencia do estado de alarma e as súas prórrogas, por unha contía igual ao reembolso que correspondese. Transcorrido o período de validez do bono sen ser utilizado, o consumidor poderá solicitar o reembolso completo de calquera pagamento realizado que deberá aboarse, a máis tardar, en 14 días. En calquera caso, o eventual ofrecemento dun bono substitutivo temporal deberá contar co suficiente apoio financeiro que garanta a súa execución.”

Vigor: 11 de xuño de 2020.