Real decreto-lei 16/2020
Do 28 de abril, de medidas procesuais e organizativas para facer fronte ao COVID-19 no ámbito da administración de xustiza

1. Habilitación de días a efectos procesuais (art.1): Decláranse hábiles para todas as actuacións xudiciais os días 11 a 31 do mes de agosto do 2020. Exceptúanse desta previsión os sábados, domingos e festivos, agás para aquelas actuacións xudiciais para as que estes días sexan xa hábiles conforme ás leis procesuais.

2. Cómputo de prazos procesuais e ampliación do prazo para recorrer (art. 2):

a) Os termos e prazos previstos nas leis procesuais que quedasen suspendidos por aplicación do que se dispón na disposición adicional segunda do Real decreto 463/2020, do 14 de marzo, polo que se declara o estado de alarma para a xestión da situación de crise sanitaria ocasionada polo COVID-19, volverán computarse desde o seu inicio, sendo polo tanto o primeiro día do cómputo o seguinte hábil a aquel en que deixe de ter efecto a suspensión do procedemento correspondente.

b) Os prazos para o anuncio, preparación, formalización e interposición de recursos contra sentenzas e demais resolucións que poñan fin ao procedemento e que sexan notificadas durante a suspensión de prazos establecidos no Real decreto 463/2020, do 14 de marzo, así como as que sexan notificadas dentro dos 20 días hábiles seguintes ao levantamento a suspensión dos prazos procesuais suspendidos, quedarán ampliados por un prazo igual ao previsto para a interposición do recurso na súa correspondente lei reguladora. 

 3. Ámbito do procedemento especial e sumario en materia de familia (arts. 3 a 5). 

Regúlase “ex novo” un procedemento especial e sumario para a resolución de cuestións relativas ao dereito de familia directamente derivadas da crise sanitaria.

4. Tramitación da impugnación de expedientes de regulación temporal de emprego a do art. 22 e 23 do Real decreto-lei 8/2020, do 17 de marzo, de medidas urxentes extraordinarias para facer fronte ao impacto económico e social do COVID-19 (art. 6)

5. Tramitación preferente de determinados procedementos. (art. 7)

Tramitaranse con preferencia os seguintes expedientes e procedementos:

a) Os procesos ou expedientes de xurisdición voluntaria en que se adopten as medidas a que se refire o artigo 158 do Código Civil (alimentos).

b) Na orde xurisdicional civil: Procesos derivados da falta de recoñecemento da moratoria legal nas hipotecas de vivenda habitual e de inmobles afectos á actividade económica, procesos derivados de reclamacións dos arrendatarios por falta de aplicación da moratoria prevista legalmente ou da prórroga obrigatoria do contrato e procedementos concursais de debedores que sexan persoas naturais e que non teñan a condición de empresarios.

c) Na orde xurisdicional contencioso-administrativa, os recursos que se interpoñan contra os actos e resolucións das Administracións Públicas polos que se denegue a aplicación de axudas e medidas previstas legalmente para paliar os efectos económicos da crise sanitaria COVID-19.

d) Na orde xurisdicional social, terán carácter urxente e preferente:

I. Procesos de despedimentos.

II. Procesos derivados da extinción dos contratos de traballo por causas obxectivas.

III. Procesos derivados do procedemento para declarar o deber e forma de recuperación das horas de traballo non prestadas durante o permiso retribuído previsto no Real decreto-lei 10/2020.

IV. Procedementos para a impugnación individual ou colectiva dos expedientes de regulación temporal de emprego polas causas reguladas nos artigos 22 e 23 do Real decreto-lei 8/2020, do 17 de marzo.

V. Procedementos para facer efectiva a modalidade de traballo a distancia ou a adaptación de xornada previstas no Real decreto-lei 15/2020.

No Capítulo II regúlanse as medidas concursais e societarias. 

A crise sanitaria do COVID-19 constitúe un obstáculo adicional á viabilidade das empresas concursadas que pode determinar, ben a imposibilidade de subscribir ou cumprir un convenio, abocando ás empresas á liquidación, ou ben unha maior dificultade de allear unha unidade produtiva que puidese resultar viable. Por iso engádense agora medidas para manter a continuidade económica das empresas e dos profesionais e autónomos que antes dela entrada en vigor do estado de alarma, viñan cumprindo regularmente as obrigas derivadas dun convenio, dun acordo extraxudicial de pagamentos ou dun acordo de refinanciamento homologado (Arts. 8 a 18). 

Na Disposición transitoria segunda establécense previsións en materia de concurso de acredores. 

Queda derrogado o artigo 43 (Prazo do deber de solicitude de concurso) do Real decreto-lei 8/2020 (Disp. Derrogatoria única).

Estas medidas terán vixencia durante o estado de alarma e ata tres meses despois da súa finalización:

1. Celebración de actos procesuais mediante presenza telemática (art.19)

a) Os actos de xuízo, comparecencias, declaracións e vistas e, en xeral, todos os actos procesuais, realizaranse preferentemente mediante presenza telemática, sempre que se dispoña dos medios técnicos.

b) Na orde xurisdicional penal será necesaria a presenza física do acusado nos xuízos por delito grave.

c) As deliberacións dos tribunais terán lugar en réxime de presenza telemática cando se conte cos medios técnicos necesarios para iso.

2. Acceso ás salas de vistas (art. 20): O xuíz ou tribunal limitará o acceso do público a todas as actuacións orais, en función da sala.

3. Exploracións médico-forenses (art: 21): Os informes médico-forenses poderán realizarse baseandose unicamente na documentación médica existente á súa disposición, sempre que iso for posible.

4. Dispensa da utilización de togas (art. 22): As partes que asistan a actuacións orais estarán dispensadas do uso de togas nas audiencias públicas.

5. Atención ao público en sede xudicial (art. 23): Realizarase por vía telefónica ou a través do correo electrónico habilitado para tal fin, que deberá ser obxecto de publicación na páxina web da correspondente Xerencia Territorial do Ministerio de Xustiza ou do órgano que determinen as Comunidades Autónomas con competencias en materia de Xustiza. Para aqueles casos en que resulte imprescindible acudir á sede xudicial, cumprirá obter previamente a correspondente cita.

6. Órganos xudiciais asociados ao COVID – 19, asignación preferente Xuíces de Adscrición Territorial e actuacións dentro dun mesmo centro de destino. (arts. 24, 25 e 26):

a) poderase transformar os órganos xudiciais que estean pendentes de entrada en funcionamento no momento da entrada en vigor do presente real decreto-lei en órganos xudiciais que coñezan exclusivamente de procedementos asociados ao COVID-19.

b) habilítase ao Ministerio de Xustiza para que poida anticipar a entrada en funcionamento dos órganos xudiciais correspondentes á programación de 2020, podendo dedicarse todos ou algúns deles con carácter exclusivo ao coñecemento de procedementos asociados ao COVID-19.

c) Os Xuíces de adscrición territorial poderán exercer as súas funcións xurisdicionais, con carácter preferente, en órganos xudiciais que coñezan de procedementos asociados ao COVID-19. Artigo 25. Actuacións dentro dun mesmo centro de destino.

d) Os secretarios Coordinadores Provinciais poderán asignar aos Letrados da Administración de Xustiza e demais funcionarios ao servizo da Administración de Xustiza destinada en calquera das unidades procesuais de apoio directo a órganos xudiciais, a realización de calquera das funcións que, sendo propias do Corpo ao que pertencen, estean atribuídas a calquera outras unidades.

7. Xornada laboral, substitución e reforzo (art. 27 e 28):

a) Os Letrados da Administración de Xustiza e o resto de persoal ao servizo da Administración de Xustiza realizarán xornadas de traballo de mañá e tarde para todos os servizos e órganos xurisdicionais (posibilidade de celebrar xuízos mañá e tarde).

b) O Ministerio de Xustiza e as comunidades autónomas con competencias establecerán a distribución da xornada e a fixación dos horarios.

c) Ata o 31 de decembro de 2020 as ensinanzas prácticas dos cursos de formación inicial do corpo de Letrados da Administración de Xustiza poderán realizarse desempeñando labores de substitución e reforzo cando así determíneo o Enderezo do Centro, tendo preferencia sobre os Letrados substitutos en calquera chamamento para o exercicio de tales funcións.

8. Réxime transitorio das actuacións procesuais (Disp. Transit. 1). As normas do Real decreto Lei aplicaranse a todas as actuacións procesuais que se realicen a partir da súa entrada en vigor, calquera que sexa a data de iniciación do proceso en que aquelas prodúzanse. Agás as que teñan un prazo determinado de duración suxeitaranse ao mesmo.

9. Ampliación dos prazos no ámbito do Rexistro Civil (Disp. Adicional. 1). Amplíanse os prazos respecto das autorizacións de matrimonio e as inscricións de nacemento producidos durante o período de alarma e as súas prórrogas.

10. Actos de comunicación do Ministerio Fiscal. Suspéndese a aplicación do que se dispón no artigo 151.2 da Lei 1/2000, do 7 de xaneiro, de Axuizamento Civil, en relación cos actos de comunicación do Ministerio Fiscal, ata o 31 de decembro de 2020. Ata a devandita data, o prazo regulado no devandito artigo será de 10 días naturais (Disp. Adicional 4).

11. Modificación da Lei 18/2011, do 5 de xullo, reguladora do uso das tecnoloxías da información e a comunicación na Administración de Xustiza (Disposición final primeira):

a) modifícase a letra f) do apartado 2 do artigo 4 que queda redactado como segue: 

“f) A utilizar os sistemas de identificación e sinatura establecida nos artigos 9 e 10 da Lei 39/2015, do 1 de outubro, do Procedemento Administrativo Común das Administracións Públicas”.

b) modifícase a letra d) do apartado 2 do artigo 6 que queda redactado como segue:

«d) A utilizar os sistemas de identificación e sinatura establecida nos artigos 9 e 10 da Lei 39/2015, do 1 de outubro, do Procedemento Administrativo Común das Administracións Públicas, sempre que o devandito sistema lle identifique de forma unívoca como profesional para calquera trámite electrónico coa Administración nos termos establecidos polas leis procesuais.

Para tal fin, o Consello Xeral ou o superior correspondente deberá pór a disposición das oficinas xudiciais os protocolos e sistemas de interconexión que permitan o acceso necesario por medios electrónicos ao rexistro de profesionais colexiados exercentes previsto no artigo 10 da Lei 2/1974, do 13 de febreiro, sobre Colexio Profesionais, garantindo que nel consten os seus datos profesionais, tales como número de colexiado, domicilio profesional, número de teléfono e de fax e enderezo de correo electrónico». 

c) engádese un segundo parágrafo ao artigo 8 coa seguinte redacción:

“As administracións competentes proporcionarán os medios seguros para que estes sistemas sexan plenamente accesibles e operativos sen necesidade de que os usuarios se encontren fisicamente nas sedes dos seus respectivos órganos, oficinas ou fiscalías”.

d) modifícase a disposición adicional quinta que queda coa seguinte redacción:

“Disposición adicional quinta. Dotación de medios e instrumentos electrónicos e sistemas de información.

As Administracións competentes en materia de xustiza dotarán todos os órganos, oficinas xudiciais e fiscalías dos medios e instrumentos electrónicos e dos sistemas de información necesaria e suficiente para poder desenvolver a súa función eficientemente. Estes sistemas serán plenamente accesibles e operativos sen necesidade de que os usuarios se encontren fisicamente nas sedes dos seus respectivos órganos, oficinas ou fiscalías, con respecto as políticas internas que garantan o dereito á desconexión dixital recollida no artigo 88 do texto refundido da Lei do Estatuto Básico do Empregado Público, aprobado por Real decreto Lexislativo 5/2015, do 30 de outubro. Así mesmo, formarán os integrantes dos mesmos no uso e utilización dos devanditos medios e instrumentos”.

11. Modificación da Lei 9/2017, do 8 de novembro de Contratos do Sector Público (Disp. Final Cuarto)

Modifícase a letra d) do apartado 4 do artigo 159 (procedemento aberto simplificado) que quedará redactada da seguinte maneira:

“d) A oferta presentarase nun único sobre ou arquivo electrónico nos supostos en que no procedemento non se contemplen criterios de adxudicación cuxa cuantificación dependa dun xuízo de valor. En caso contrario, a oferta presentarase en dous sobres ou arquivos electrónicos.

A apertura dos sobres ou arquivos electrónicos contendo a proposición farase pola orde que proceda de conformidade co que se establece no artigo 145 en función do método aplicable para valorar os criterios de adxudicación establecidos nos pregos. A apertura farase pola mesa de contratación á que se refire o apartado 6 do artigo 326 da presente Lei. En todo caso, será público o acto de apertura dos sobres ou arquivos electrónicos que conteñan a parte da oferta avaliable a través de criterios cuantificables mediante a mera aplicación de fórmulas establecidas nos pregos, agás cando se prevexa que na licitación poidan empregarse medios electrónicos. Para tal fin, no modelo de oferta que figure como anexo ao prego conteranse estes extremos”.

Vigor: 30 de abril de 2020.