Zer da hipogluzemia?

honako hau hipogluzemia diabetesa duten pertsonek gehien jasaten duten osasun-arazo akutua da. Hipogluzemia odolean glukosa-maila baxua izatea da. Orokorrean, hipogluzemia kasu bat izango da pertsona batek 50 eta 60 mg/dl arteko balioa izatean.

Bere sintomak bat-batean agertu ohi dira: dardarak, suminkortasuna, zurbil jartzea, izerditzea, palpitazioak edo gosea. Sintomak pertsonaren araberakoak dira, baina beti berak dira. Are gehiago, sintoma horiek garunari bidaltzen zaizkion abisuak dira, funtzionatzeko behar den glukosa adina ez jasotzean.

Alarma-abisu horien aurrean azkar edo unean erantzuteak arazo larri gehiago agertzea saihets dezake. Diabetesa duen pertsonarekin bizi direnak dira maiz abisu horiek hautematen dituztenak. Hauek dira abisuak:

• portaera aldaketak, 
• zailtasuna hitz egiteko edo mugimenduak koordinatzeko,
• erantzuteko gaitasuna modu progresiboan galtzea, 
• konbultsioak eta kontzientzia galera absolutua (koma hipogluzemikoa).
  
  Glukosa modu gradualean jaisten bada, hipogluzemiaren sintomak modu progresiboan okertzen doaz; ondorioz, pertsona gai da egoerari aurre egiteko. Jaitsiera bat-batekoa bada, berriz, baliteke konortea galtzea eta koma hipogluzemikoan sartzea minutu gutxian. Ondorioz, garrantzitsua da ingurukoek jakitea zer egin behar den kasu horietan edo norberak identifikazioren bat eramatea larrialdi kasuan laguntzeko. 

• Intsulina edo hipogluzemiatzaileko dosi handiegia eman izana dosifikazioan errore bat egiteagatik edo intsulina mota nahasteagatik (adibidez, intsulina azkarra injektatzea erdi-mailakoaren ordez). 
• Jatordu bakoitzerako gomendatutako karbohidrato kopurua ez jatea. 
• Jatorduen ordutegia atzeratzea intsulina dosiekiko. 
• Programatu gabeko jarduera fisikoa egitea, karbohidratoen errazioa handitu gabe edo intsulina edo botiken dosia murriztu gabe.

• Jarduera fisikoa egiteari utzi. 
• Posible bada, odolean dagoen glukosa-maila zehaztu behar da, hipogluzemia bat dela ziurtatzeko. 
• Etengabeko infusio-ponpa bat izatekotan, ponpa geratu behar da.
• Xurgatze azkarreko karbohidratoko 1,5-2 errazio hartu behar dira (15-20 g), likidoa eta koiperik gabe, ahal bada, xurgatzea azkarragoa izan dadin eta hipogluzemia azkarrago konpondu dadin; esate baterako:  
  • 200 ml-ko fruta-zuku baso bat (naturala edo ontziratua)
  • light edo zero ez den freskagarri baten baso bat (200 ml) 
  • esne gaingabetuko edalontzi bat (200 ml) kafetegiko azukre-sobretxo batekin
  • kafetegiko 2 azukre-sobretxo edo 2 azukre koilarakada edo 3 azukre-koxkor
  • 1-2 koilarakada ezti 
  • 3-4 pilula glukosa
• Hamar edo hamabost minuturen buruan egoera hobetzen ez bada, aurreko urratsa errepikatu behar da. 
• Hobetzen hastean, xurgatze moteleko karbohidratoak dituzten 1-2 errazio jan behar dira (10-20 g): 20-30 g ogi edo hiru gaileta, bi jogurt edo esne osoko edalontzi bat azukrerik gabe (baldin eta hipogluzemia jatorduen artean bada). Hipogluzemia jan baino apur bat lehenago bada, jatordua aurreratzea gomendatzen da. Frutarekin hastea komeni da (xurgatze azkarreko karbohidratoak dituelako), eta xurgatze moteleko azukrea duen jaki bat jatea (ogia, arroza, pasta, patata edo lekaleak).
• Hipogluzemia okertzen bada, izan azaldutako neurriak ez ezartzeagatik edo bat-batean agertzeagatik, eta diabetesa duen pertsonak obnubilazioa badu, desorientazioa badu, irensteko gaitasuna pixkanaka galtzen badu edo konortea galtzen badu, ondoan duen pertsonak aurre egin behar dio besteak duen hipogluzemiari:  
  • Posible bada, odolean dagoen glukosa-maila zehaztu behar da, hipogluzemia bat dela ziurtatzeko
  • Ez da hartu behar likidorik indarraren bidez, eztarrian trabatzeko eta itotzeko arriskua baitago. 
  • 1 mg-ko kit bat injektatu behar da glucagón (bial bat eta xiringa bat dituena) muskulu barnean edo azalpean. Diabetesa duten pertsonek (intsulina injektatzen direnek, batez ere), glukagoi-anpoila bat izan behar dute eskura, eta ingurukoek (etxekoek, lanekoek, eskolakoek...) hori ematen jakin behar dute. Glukagoia diabetesa duten pertsonei eman behar zaie, konortea galdu dutenean. Zalantzarik izatekotan, hipogluzemia egoera gisa tratatu behar da. 
  • Hamar minuturen buruan pertsonak konortea berreskuratu ez badu edo nahastuta baldin badago, injekzioa errepika daiteke eta larrialdi-zerbitzuei deitu, hipogluzemia larria izan daitekeelako eta pertsonari osasun-balorazio bat egin behar zaiolako. 
  • Behin konortea berreskuratuta, hipogluzemia egoeratik berreskuratu behar da xurgatze moteleko 1-2 karbohidrato erraziorekin (10-20 g): 20-30 g ogi edo hiru gaileta, bi jogurt edo esne osoko edalontzi bat azukrerik gabe. 

Intsulinaren antzera, pankrean sortzen den hormona da. Bere funtzio nagusia da odoleko glukosa-maila handitzea, gibelean dagoen glukosa erabilita (glukogenoa).

Nola ematen da?:

Edozeinek egin dezake, nahiz eta osasun-langilea ez izan. Glukagoia estutxe batean dator, aldez aurretik beteta datorren xiringa batekin eta glukagoiko hautsa duen flasko batekin. Hozkailuan gordetzen da, baina hozkailutik kanpo gorde daiteke lau asteraino, tenperatura normalean.

Administratzeko modua oso erraza da: sartu xiringaren likidoa glukagoi hautsaren flaskoan, eragin, atera edukia eta injektatu guztia. 

Injekzioa azalpekoa izan ohi da (intsulinaren antzera) baina muskuluen barnean ere egin daiteke (ohiko txertoak bezala) besoetan, abdomenean, hanketan edo gluteoetan (errazena den zonaldean). Ez da beldurrik izan behar, arriskurik gabe eman daiteke eta, aipatutako edozein modutan. Gainera, ez da zalantzarik izan behar glukagoia ematean, diabetesa duen pertsonak odoleko azukre-maila jaitsiko ez zaionaren beldurrez. Glukagoia diabetesa duten pertsonei eman behar zaie, konortea galdu dutenean. Zalantzarik izatekotan, hipogluzemia egoera gisa tratatu behar da. 

• Dosifikatu intsulina ondo eta egiaztatu mota eman baino lehen. 
• Bete jatorduen ordutegiak. 
• Saiatu jatordu bakoitzerako gomendatutako karbohidrato kopurua jaten. 
• Egokitu karbohidrato errazioak eta intsulina jarduera fisikoaren arabera. 

• Ibilgailuen gidaritza. Zenbait segurtasun-neurri hartu behar dituzte kamioiak edo autobusak gidatzen dituzten edo garraioen sektorean lana egiten duten eta diabetesa duten pertsonek:  
  • Soinean azukrea eraman behar dute, eta, posible bada, jateko zerbait. Ez dakigu inoiz noiz iritsiko garen helmugara, beraz, prest egon behar gara jatordu bat inprobisatzeko (gailetekin, frutarekin, tostadekin...). 
  • Egiaztatu gluzemia bidaia hasi baino lehen. 
  • Bidaia luzea bada, beharrezkoa da bi edo hiru orduz behin deskantsatzea eta zerbait jatea, beharrezkoa bada. 
• Gaueko hipogluzemiak. Diabetesa duen pertsona buruko minarekin esnatzen bada edo izerditan, baliteke hipogluzemia eduki izana gauean. Onena da ohera joan baino lehen glukosa-mailak egiaztatzea: zifra 140 mg/dl baino baxuago bada, zerbait jan behar da. 
• Hipogluzemia errepikariak. Hipogluzemiak maiz baldin baditugu, eta, batez ere, ordu beretan errepikatzen badira, garrantzitsua da osasun-taldearekin harremanetan jartzea egin beharreko aldaketei buruz aholkatzeko.